woensdag 24 november 2010
WINTERREIS
Naar aanleiding van het onderstaande artikel in de Izvestia over hoe Rusland zal verdwijnen, maak ik een fotoreportage vanaf half december in het hoge noorden van het land. De streek ten Noorden van Moskou en de Witte Zee lijkt het ergst getroffen. Een ware leegloop van de dorpen naar de stad.
.............................................................................................Dit beeld werd genomen in juli 2010 op mijn laatste reis door de ex-Sovjetunie in Tajikistan.
Onderweg van de hoofdstad naar de grens met Afghanistan kwam ik deze koewachters tegen, schuilend onder de schaduw van een boom bij een hitte van 40 graden. Bij de volgende tocht die mij te wachten staat kan het ook tot 40 graden oplopen, met een 'minus' ervoor welteverstaan.
Dit toont op banale wijze aan hoe onvatbaar groot het Sovjetunie-rijk wel moet geweest zijn, een niet te lijmen/rijmen puzzel.
noot: de plaatsen binnen de Russische federatie waar er geen 'leegloop' merkbaar is, zijn vooral de plaatsen waar de moslimgemeenschap in de meerderheid is.
zondag 21 november 2010
donderdag 18 november 2010
ZO STERVEN DE DORPEN
Het tijdschrift 'Izvestia' alarmeert de leegloop op het platteland. Een fenomeen dat zich versnelt en ernstige gevolgen heeft, op ecologisch en sociaal vlak voor het land.
Izvestia-Moskou:
Sinds de golf van brandhaarden die Rusland hebben geraakt in augustus van dit jaar. Doch de berichtgeving verkondigde iets anders dan dat er een dorp was afgebrand. Maar hoe was dit mogelijk? Hoe een dorp, een typisch Russisch dorp kan ontvlammen? Normaal bevindt het zich niet middenin een ondoordringbaar woud. Het bevindt zich op een kleine verhevenheid. De huizen zijn omgeven door een dicht mozaïk van moestuinen. Het dorp zelf is begrensd door een uitgestrektheid waar het hooi wordt afgemaaid, van de velden, van de weilanden, wat de plattelandsmensen nodig hebben om het jaar rond zich te kunnen voeden. Zoals men ziet kon het vernielende vuur de huizen nooit bereiken.
“Mijn grootmoeder stond vroeger om 5 uur op, zij zette een ketel kolensoep op de kachel, en om 6 uur, wanneer zij vertrok om te gaan werken op de boerderij, had ze reeds de tijd gehad om haar 'pirojkis' en brood te bakken. (pirojki is een opgevuld broodje)
De boerderij bevond zich in de buurt aan de rand van het dorp, en het was daar dat iedereen werkte. De mensen hoedden er ook hun eigen vee. Wij hadden één koe, schapen, twee varkens, kippen en konijnen. Onze buur had dit ook, samen met enkele paarden die we ook gebruikten op het land. Natuurlijk hadden we ook een onafhankelijke moestuin. De buur had ook een boomgaard, die nu nog steeds bestaat. Maar het dorp is reeds lang verdwenen.
Deze getuigenis is niet die van een bij de tafel zittende moeder voor een 'samovar'. (samovar is een typische Russische theeketel) Het zijn de herinneringen van een vrouw die net 30 jaar is en voortaan in de hoofdplaats van het district woont. Een uitgestrekt maar schaars bevolkt gebied met zijn stoffige, fantastische lanen zoals er zoveel zijn in Rusland. Men vindt er de gemakken van de beschaving: gas, stromend water, riolen en asfalten wegen. En natuurlijk een postkantoor dan net na de oorlog is geopend. Haar vader heeft zich in hetzelfde kleine stadje gevestigd, en hij is niet meer verplicht om 4 uur in de ochtend te moeten opstaan om het hooi voor de koeien voor te bereiden. Het is lang geleden dat hij er nog had. Bijna alle families bekennen dit. Hij blijft enkel nog tuinder. Alle jaren komen de mensen er wel terug om hun aardappelen te planten, die ze rooien in de herfst en nadien bewaren in de kelder. Het is het laatste gebruik dat ons nog bindt met de levenswijze van onze voorouders.
Niemand om de melk te halen.
Vandaag zijn alle woningen voorzien van een schotelantenne en hét model van de autofabriek VAZ. De Lada volledig uitgebouwd, naast buitenlandse voertuigen, meestal tweedehands, soms ook bijna nieuwe. In deze omstandigheden zijn er veel gehinderd om nog een koe te voeden, terwijl er melk in brik bij te kruidenier te krijgen is. Waarom zich uit te sloven op de velden wanneer het voldoet om zijn papieren aan een loket af te geven en een uitkering te ontvangen. Dat is voortaan het leven op het platteland. De manier hoe de dorpen ontbinden is niet eenvoudig. Aan het begin van het proces zijn ze nog bewoond door enkele ouderen. Deze bewoonde huizen zijn opmerkelijk in hun desolate omgeving. In dit stadium is het dorp nog enigzins levend. Men vraagt zich soms af wie deze oudjes bevoorraad met brood e.d. In ieder geval, iemand die het op zich neemt. Het gebeurt dat men in de dorpen op een merkwaardig spektakel valt, een oud koppel in goede vorm die hun kleine onderneming runnen zoals vroeger. Met hun koe, schapen, ganzen, eenden, varkens, een immense tuin, bokalen met appels op siroop, huisgemaakte zure kool bewaard in de kelder. De zonen, waarvan de oudste, na een carrière in het leger met pensioen is gegaan, paseren af en toe om te helpen en om er het ganse jaar voedsel te komen halen. Uiteindelijk verliest het dorp zijn laatste bewoner, dat wil daarom niet zeggen dat de persoon sterft, soms vertrekken ze om bij hun kinderen te gaan wonen, maar meestal is dit niet het geval. Vervolgens komen de elektriciens, en dat is een slecht voorteken, om de elektriciteitsdraad weg te nemen die hen verbondt met de rest van de wereld. Dat is echt het einde. Het is in het Noorden van Europees Rusland ter hoogte van Vologda en Arkhangelsk dat de situatie het ergst is om te zien. Men kan er enorme rijen isbas zien op 2 niveaus tegenover elkaar, opgebouwd in honderden cirkels, ze herbergden ooit elk een familie maar zijn nu allemaal verlaten. Alhoewel ze nog lang bleven bestaan. Slechts enkele bewoners per jaar komen even terug naar het grote dorp dat zich uitstrekt langs de oevers van de feeërieke rivier. Enkel de komst van de zomer haalt dit oord even uit zijn dof bestaan. De vakantiegangers nemen dan voor enkele weken hun intrek in de huizen. Het schitterende huis, gebouwd om eeuwen mee te gaan, verkoopt hier miserie en de prijzen dalen hoe verder men van de nationale weg, de N8 verwijderd is, vervolgens andere wegen en uiteindelijk baantjes die niet ophouden te stoppen en zich omvormen tot paden omzoomd door wouden met een enorme pracht aan essentiële sparren. Als het herfst wordt kan men er ganse emmers paddestoelen plukken vol melk en doordrenkt met het parfum van de getijden, maar er is niemand om ze te plukken.
De ruïnes van een grote beschaving.
Wanneer men onderweg de huizen van de grandiose dorpen van het Noorden op de heuvels met kapel ziet verschijnen, heeft men het gevoel van zich tussen de ruïnes te bevinden van wat vroeger een grote beschaving was en men kan niet anders dan vermoeden wat het ooit is geweest. Nochtans in de regio draaien de landbouwexploitaties schitterend. Het staal van de tankwagens blinkt in de zon. Ze vervoeren eerste klasse volle melk naar de verzamelcentra's die toebehoren aan de multinationals van de landbouw- en voedingsindustrie. De velden zijn bezaaid en zij die in de kolchozen werken, die comfortabel in de huizen op de hoogte leven, krijgen een aanvaardbaar loon.
De ondernemende bewoners kopen van de autochtonen tonnen paddestoelen op het moment van de pluk. Litouwse mensen hebben in het midden van het woud een lokaal opgericht, alleen maar om de mooiste paddestoelen van onevenbare kwaliteit te verzamelen. Ondanks dit alles is het oorspronkelijke plattelandsleven op haar retour en gaat het onherroepelijk verdwijnen. Hier, alsook elders in Rusland met zijn vertegenwoordigers, deze wondere oudjes, van waar de kinderen, eenmaal zij gestorven zijn, het ouderlijk huis voorgoed dichttimmeren en er nooit meer terugkeren.
Izvestia-Moskou:
Sinds de golf van brandhaarden die Rusland hebben geraakt in augustus van dit jaar. Doch de berichtgeving verkondigde iets anders dan dat er een dorp was afgebrand. Maar hoe was dit mogelijk? Hoe een dorp, een typisch Russisch dorp kan ontvlammen? Normaal bevindt het zich niet middenin een ondoordringbaar woud. Het bevindt zich op een kleine verhevenheid. De huizen zijn omgeven door een dicht mozaïk van moestuinen. Het dorp zelf is begrensd door een uitgestrektheid waar het hooi wordt afgemaaid, van de velden, van de weilanden, wat de plattelandsmensen nodig hebben om het jaar rond zich te kunnen voeden. Zoals men ziet kon het vernielende vuur de huizen nooit bereiken.
“Mijn grootmoeder stond vroeger om 5 uur op, zij zette een ketel kolensoep op de kachel, en om 6 uur, wanneer zij vertrok om te gaan werken op de boerderij, had ze reeds de tijd gehad om haar 'pirojkis' en brood te bakken. (pirojki is een opgevuld broodje)
De boerderij bevond zich in de buurt aan de rand van het dorp, en het was daar dat iedereen werkte. De mensen hoedden er ook hun eigen vee. Wij hadden één koe, schapen, twee varkens, kippen en konijnen. Onze buur had dit ook, samen met enkele paarden die we ook gebruikten op het land. Natuurlijk hadden we ook een onafhankelijke moestuin. De buur had ook een boomgaard, die nu nog steeds bestaat. Maar het dorp is reeds lang verdwenen.
Deze getuigenis is niet die van een bij de tafel zittende moeder voor een 'samovar'. (samovar is een typische Russische theeketel) Het zijn de herinneringen van een vrouw die net 30 jaar is en voortaan in de hoofdplaats van het district woont. Een uitgestrekt maar schaars bevolkt gebied met zijn stoffige, fantastische lanen zoals er zoveel zijn in Rusland. Men vindt er de gemakken van de beschaving: gas, stromend water, riolen en asfalten wegen. En natuurlijk een postkantoor dan net na de oorlog is geopend. Haar vader heeft zich in hetzelfde kleine stadje gevestigd, en hij is niet meer verplicht om 4 uur in de ochtend te moeten opstaan om het hooi voor de koeien voor te bereiden. Het is lang geleden dat hij er nog had. Bijna alle families bekennen dit. Hij blijft enkel nog tuinder. Alle jaren komen de mensen er wel terug om hun aardappelen te planten, die ze rooien in de herfst en nadien bewaren in de kelder. Het is het laatste gebruik dat ons nog bindt met de levenswijze van onze voorouders.
Niemand om de melk te halen.
Vandaag zijn alle woningen voorzien van een schotelantenne en hét model van de autofabriek VAZ. De Lada volledig uitgebouwd, naast buitenlandse voertuigen, meestal tweedehands, soms ook bijna nieuwe. In deze omstandigheden zijn er veel gehinderd om nog een koe te voeden, terwijl er melk in brik bij te kruidenier te krijgen is. Waarom zich uit te sloven op de velden wanneer het voldoet om zijn papieren aan een loket af te geven en een uitkering te ontvangen. Dat is voortaan het leven op het platteland. De manier hoe de dorpen ontbinden is niet eenvoudig. Aan het begin van het proces zijn ze nog bewoond door enkele ouderen. Deze bewoonde huizen zijn opmerkelijk in hun desolate omgeving. In dit stadium is het dorp nog enigzins levend. Men vraagt zich soms af wie deze oudjes bevoorraad met brood e.d. In ieder geval, iemand die het op zich neemt. Het gebeurt dat men in de dorpen op een merkwaardig spektakel valt, een oud koppel in goede vorm die hun kleine onderneming runnen zoals vroeger. Met hun koe, schapen, ganzen, eenden, varkens, een immense tuin, bokalen met appels op siroop, huisgemaakte zure kool bewaard in de kelder. De zonen, waarvan de oudste, na een carrière in het leger met pensioen is gegaan, paseren af en toe om te helpen en om er het ganse jaar voedsel te komen halen. Uiteindelijk verliest het dorp zijn laatste bewoner, dat wil daarom niet zeggen dat de persoon sterft, soms vertrekken ze om bij hun kinderen te gaan wonen, maar meestal is dit niet het geval. Vervolgens komen de elektriciens, en dat is een slecht voorteken, om de elektriciteitsdraad weg te nemen die hen verbondt met de rest van de wereld. Dat is echt het einde. Het is in het Noorden van Europees Rusland ter hoogte van Vologda en Arkhangelsk dat de situatie het ergst is om te zien. Men kan er enorme rijen isbas zien op 2 niveaus tegenover elkaar, opgebouwd in honderden cirkels, ze herbergden ooit elk een familie maar zijn nu allemaal verlaten. Alhoewel ze nog lang bleven bestaan. Slechts enkele bewoners per jaar komen even terug naar het grote dorp dat zich uitstrekt langs de oevers van de feeërieke rivier. Enkel de komst van de zomer haalt dit oord even uit zijn dof bestaan. De vakantiegangers nemen dan voor enkele weken hun intrek in de huizen. Het schitterende huis, gebouwd om eeuwen mee te gaan, verkoopt hier miserie en de prijzen dalen hoe verder men van de nationale weg, de N8 verwijderd is, vervolgens andere wegen en uiteindelijk baantjes die niet ophouden te stoppen en zich omvormen tot paden omzoomd door wouden met een enorme pracht aan essentiële sparren. Als het herfst wordt kan men er ganse emmers paddestoelen plukken vol melk en doordrenkt met het parfum van de getijden, maar er is niemand om ze te plukken.
De ruïnes van een grote beschaving.
Wanneer men onderweg de huizen van de grandiose dorpen van het Noorden op de heuvels met kapel ziet verschijnen, heeft men het gevoel van zich tussen de ruïnes te bevinden van wat vroeger een grote beschaving was en men kan niet anders dan vermoeden wat het ooit is geweest. Nochtans in de regio draaien de landbouwexploitaties schitterend. Het staal van de tankwagens blinkt in de zon. Ze vervoeren eerste klasse volle melk naar de verzamelcentra's die toebehoren aan de multinationals van de landbouw- en voedingsindustrie. De velden zijn bezaaid en zij die in de kolchozen werken, die comfortabel in de huizen op de hoogte leven, krijgen een aanvaardbaar loon.
De ondernemende bewoners kopen van de autochtonen tonnen paddestoelen op het moment van de pluk. Litouwse mensen hebben in het midden van het woud een lokaal opgericht, alleen maar om de mooiste paddestoelen van onevenbare kwaliteit te verzamelen. Ondanks dit alles is het oorspronkelijke plattelandsleven op haar retour en gaat het onherroepelijk verdwijnen. Hier, alsook elders in Rusland met zijn vertegenwoordigers, deze wondere oudjes, van waar de kinderen, eenmaal zij gestorven zijn, het ouderlijk huis voorgoed dichttimmeren en er nooit meer terugkeren.
Abonneren op:
Posts (Atom)